Većina nas popije tabletu u hodu, sjedeći ili možda dok leži u krevetu, ali nova studija otkriva da ako smo to tako radili – pravili smo veliku grešku.
Kada progutamo tabletu, ona počinje dugo i složeno putovanje preko našeg želuca, kroz crijeva koja se uvijaju, a zatim ulazi u krvotok. Ali u zavisnosti od našeg položaja poslije uzimanja tablete, apsorpcija može biti otežana toliko da će želucu trebati više od sat vremena da rastvori lijek.
Istraživači sa Univerziteta “Džons Hopkins” željeli su da istraže koji položaj tijela kada pijemo lijekove omogućava da se tableta što prije rastvori u želucu i oslobodi u gornji dio crijeva. Naučnici su napravili simulaciju i ustanovili da se lijek najbrže apsorbuje ne kada stojimo ili sjedimo, već kada legnemo na desni bok.
“Bili smo veoma iznenađeni da je položaj tijela imao tako ogroman utjecaj na brzinu rastvaranja tablete, ističe Rajat Mital, informatičar koji proučava dinamiku fluida na Medicinskom fakultetu “Džons Hopkins”.
Lijekovi koji se unose oralnim putem apsorbuju se u krvotok u crijevima. Da bi stigli tamo, prvo moraju da prođu kroz želudac i pilorus, ventil koji se otvara i zatvara tokom varenja.
Iako možda niste toliko zabrinuti koliko brzo vaše tijelo apsorbuje vitaminske suplemente, apsorpcija ljekova ima ozbiljne posljedice na to koliko brzo ljekovi protiv bolova počinju da deluju ili koliko brzo će vam se stabilizovati krvni pritisak – da ne pominjemo pronalaženje prave doze za žene i za muškarce.
Mital i njegove kolege testirali su četiri položaja koristeći svoj kompjuterski model ljudskog stomaka, koji je bio zasnovan na slikama skeniranja tijela visoke rezolucije tridesetčetvorogodišnjeg muškarca.
Nazvan StomachSim, model je simulirao tečnost i biomehaniku pilule koja se kreće kroz digestivni trakt i koliko brzo bi bila izbačena iz želuca u dvanaestopalačno crijevo, prvi dio tankog crijeva gdje počinje apsorpcija hranljivih materija.
Kada se tableta uzme kada smo nagnuti ili ležimo na desnoj strani skliznula bi u najdublji deo kompjuterskog modela želuca i “rastvorila” bi se dva puta brže od pilula koje smo uzeli u uspravnom položaju.
Poseban značaj ima za nepokretne
Ležanje na lijevoj strani ili naginjanje na lijevu stranu usporavalo je rastvaranje tako da je bilo potrebno i do pet puta više vremena da se tablete apsorbuju u tom položaju u poređenju sa uspravnim položajem, gde su gravitacija i anatomija na strani želuca.
– Za starije, koji sjede u kolicima ili su prikovani za krevet, to da li su nagnuti na lijevu ili desnu stranu može imati ogroman značaj, objašnjava Mital.
Prethodne studije su na sličan način otkrile da ležanje na desnoj strani ubrzava brzinu kojom želudac prazni hranu u crijeva, a da sedenje, stajanje ili naginjanje udesno takođe ubrzava apsorpciju oralnih ljekova.
Da bi napravili korak dalje, istraživači su simulirali šta se dešava sa apsorpcijom tableta ako neko ima stanje koje se zove gastropareza, gde oštećeni nervi ili oslabljeni stomačni mišići zaustavljaju ili usporavaju stomak da se pravilno prazni.
Čak i držanje ima utjecaj
Otkrili su da je čak i malo smanjenje simulirane probavne snage želuca dovelo do uočljivih razlika u tome koliko brzo probavlja i izbaci tabletu u duodenum -slično promjenama u držanju.
– Samo držanje ima tako ogroman uticaj na to, što je ekvivalentno nečijem stomaku koji ima veoma značajnu disfunkciju što se tiče rastvaranja pilule, napominje Mital.
Naravno, mnogo toga se dešava nakon što ljekovi i hrana prođu kroz stomak, u crijeva i konačno u krvotok. Takođe ne zaboravimo da su kompjuterske simulacije korisni, ali veoma pojednostavljeni modeli složenih procesa.
Koliko tečnosti, gasa i hrane imate u stomaku takođe može uticati na varenje, ali istraživači to nisu modelirali.
”Uprkos ovim i drugim ograničenjima, pokazali smo da računarski modeli i simulacija mehanike želudačne tečnosti mogu pružiti korisne i jedinstvene uvide u složene fiziološke procese koji su u osnovi rastvaranja lijeka”, piše tim u izveštaju koji je objavljen u časopisu Physics of Fluids.
Način na koji naša tijela obrađuju ljekove takođe može biti donekle van naše kontrole, zahvaljujući našim genima.
U polju zvanom farmakogenetika, studije gena koji kodiraju enzime zadužene za razlaganje jedinjenja bacaju svjetlo na to zašto ljudi reaguju na iste ljekove na različite načine – razlike koje se mogu pratiti sve do naših praistorijskih rođaka, neandertalaca.
Dakle, dok vaše držanje naizgled čini veliku razliku u tome koliko brzo vaše tijelo apsorbuje oralne lekove, u priči je mnogo više od toga.
Najbolji način da se uverite da su lekovi efikasni je da se sjetite, prije svega, da ih uzimate u određeno vrijeme i onako kako je propisano.
Šta se pije, a šta žvaće
Važno je da znate da postoji razlika između tableta, kapsula ili dražeja, ali, isto tako, uz pomoć stručnjaka u apoteci treba da razjasnite da li da ih uzimate prije ili posle jela. Osim toga, raspitajte se da li se tablete smiju dijeliti ili se uzimaju cijele. Dražeje i kapsule ne bi trebalo da dijelite. Kod dražeja slatki omotač maskira gorak ukus lijeka, dok kod kapsula omotač omogućava zaštitu lijeka do mjesta gdje će se razložiti i djelovati. Ne zaboravite da se ljekovi piju isključivo s običnom vodom.
Postoje i drugi čvrsti oblici ljekova koji se otapaju u ustima ili žvaću. Tako se lingvalete, na primer nitroglicerin, stavljaju pod jezik zbog bržeg delovanja lijeka. Pojedine tablete se ne gutaju, već se žvaću ili sporo sisaju.
Prava doza lijeka
Kad je riječ o tečnim preparatima, važno je da znate nekoliko osnovnih pravila upotrebe. Lijek nikada nemojte da pijete direktno iz flašice, već koristite priloženu kašičicu za doziranje ili kapaljku. Neke od ovih preparata treba da promućkate prije upotrebe, pa zato dobro pročitajte priloženo uputstvo. Ukoliko s lijekom ne dobijete pribor za doziranje, možete da koristite kafenu kašičicu u koju staje pet mililitara vodenog rastvora ili supenu kašiku za 15 ml vodenog rastvora. Jedan mililitar vodenog rastvora sadrži 20 kapi.
(Žene.ba)
